Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych w dniu 21 stycznia 2016 r. wystąpił do Ministerstwa Rolnictwa z wnioskiem o odniesienie się do postulatów przedstawionych w stanowisku Lubelskiej Izby Rolniczej dotyczącym aktualnej sytuacji na rynku wieprzowiny w związku z problemami związanymi z przypadkami występowania afrykańskiego pomoru świń (ASF) na Ukrainie.
W odpowiedzi z dnia 09 lutego 2016 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowało, że w związku z ciągłym zagrożeniem jakie niesie ze sobą afrykański pomór świń (ASF) Ministerstwo oraz podległe mu organy podejmują ustawiczne kroki w celu zminimalizowania zagrożenia na terytorium kraju. Dlatego został opracowany projekt rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wprowadzenia odstrzału sanitarnego dzików, który stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2014 r. poz. 1539, z późn. zm.). Przeprowadzenie takiego odstrzału ma na celu ograniczenie gęstości populacji dzika do poziomu 0,5 osobnika/km2. Ma to, w opinii ekspertów, zmniejszyć ryzyko związane z rozprzestrzenianiem się afrykańskiego pomoru świń we wschodnich regionach Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z terytorium Ukrainy, z uwzględnieniem nieznanej sytuacji epizootycznej na Białorusi. Projekt znajduje się obecnie na etapie uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych. Dodatkowo ze względu na sytuację epizootyczną na Ukrainie, podjęto następujące działania:
• Wojewódzcy Lekarze Weterynarii, właściwi dla województw graniczących z Ukrainą (tj. Lubelski i Podkarpacki) otrzymali od Głównego Lekarza Weterynarii polecenie nawiązania ścisłej współpracy z odpowiednimi służbami w zakresie zintensyfikowania działań na rzecz zgłaszania padłych dzików oraz polecenie upowszechniania informacji o ryzyku wprowadzania wirusa ASF z terytorium Ukrainy.
• Wzmocniona została współpraca Inspekcji Weterynaryjnej z służbami odpowiedzialnymi za zabezpieczenie granicy państwowej, aby ograniczyć ryzyko przeniesienia ASFV z państw trzecich na terytorium Polski.
• W ramach kontroli na granicach prowadzona jest dezynfekcja pojazdów na drogowych przejściach granicznych z państwami trzecimi oraz weryfikacja przeprowadzonych zabiegów czyszczenia i dezynfekcji środków transportu zwierząt powracających na terytorium UE po dokonaniu rozładunku w państwach trzecich.
• Na bieżąco podejmowane są działania informacyjne, w ramach których rozpowszechniane są informacje o zagrożeniu rozprzestrzeniania ASF poprzez żywność, szczególnie adresowane do podróżnych pochodzących z państw, w których występuje ASF.
• Funkcjonariusze Służby Celnej egzekwują przestrzeganie zakazu wwożenia żywności w bagażu podróżnych, a w przypadku stwierdzenia takiej żywności jest ona konfiskowana.
Jednocześnie w celu m.in. naukowego udokumentowania skuteczności prowadzonych działań oraz oceny bieżącej sytuacji epizootycznej Inspekcja Weterynaryjna realizuje Program mający na celu wczesne wykrycie zakażeń wirusem wywołującym afrykański pomór świń i poszerzenie wiedzy na temat tej choroby oraz jej zwalczanie (wdrożony rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 stycznia 2016 r. w sprawie wprowadzenia w 2016 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej „Programu mającego na celu wczesne wykrycie zakażeń wirusem wywołującym afrykański pomór świń i poszerzenie wiedzy na temat tej choroby oraz jej zwalczanie" (Dz. U. poz. 70)), w ramach którego od świń i dzików określonych kategorii pobierane są próbki do badań laboratoryjnych. Program z jednej strony umożliwia wczesne wykrycie ewentualnego wystąpienia kolejnych ognisk lub przypadków ASF w Polsce, a z drugiej strony dostarcza danych, które będą mogły zostać wykorzystane do wykazania i udowodnienia istnienia w Polsce stosunkowo korzystnej sytuacji epizootycznej w odniesieniu do ASF.
Zgodnie z powyższym programem próbki do badan pobierane są od każdego dzika odstrzelonego lub znalezionego martwego (w tym ze zwłok dzików ulegających autolizie oraz dzików zabitych w wypadkach komunikacyjnych) na obszarze, gdzie obowiązują restrykcje związane z ASF (obszar zagrożenia, obszar objęty ograniczeniami i obszar ochronny).
Natomiast na obszarze obejmującym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znajdującym się poza obszarem zagrożenia, obszarem objętym ograniczeniami oraz obszarem ochronnym próbki pobiera się od każdego znalezionego martwego dzika (w tym ze zwłok dzików ulegających autolizie oraz dzików zabitych w wypadkach komunikacyjnych) i z każdego odstrzelonego chorego dzika. Należy podkreślić, że organy Inspekcji Weterynaryjnej, w ramach swojej działalności z zakresu ochrony zdrowia zwierząt oraz bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego w celu zapewnienia ochrony zdrowia publicznego, w przypadku każdorazowego podejrzenia choroby zakaźnej zwierząt, w tym ASF realizują zadania wynikające z planów gotowości, opracowanych na podstawie obowiązujących przepisów. Ww. plany określają m.in. działania jakie mają być podejmowane w odniesieniu do danej choroby, w tym również działania i procedury związane z utylizacją zwłok zwierząt.
Biorąc pod uwagę fakt, że najskuteczniejszą metodą zapobiegania rozprzestrzeniania się ASF jest stosowanie odpowiednich zasad biobezpieczeństwa, podjęto także działania mające na celu umożliwienie wprowadzenia programu bioasekuracji realizowanego przez podmioty utrzymujące świnie w gospodarstwach położonych na obszarze objętym ograniczeniami i obszarze zagrożenia.
W tym celu, na podstawie art. 57e ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2014 r. poz. 1539, z późn. zm.), Główny Lekarz Weterynarii opracował program bioasekuracji mający na celu zapobieganie szerzeniu się afrykańskiego pomoru świń. Realizację przedmiotowego programu przewidziano na lata 2015 — 2018. Program został wprowadzony rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 kwietnia 2015 r. w sprawie wprowadzenia „Programu bioasekuracji mającego na celu zapobieganie szerzeniu się afrykańskiego pomoru świń" na lata 2015-2018 (Dz. U. poz. 517). Określa on m.in. sposób zabezpieczenia gospodarstw oraz budynków, w których są utrzymywane świnie. Należy przy tym zauważyć, że kwestia grodzenia chlewni pozostaje w gestii właścicieli gospodarstw.
W odniesieniu do budowy ogrodzenia ochronnego oddzielającego Polskę od państw trzecich objętych chorobą Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zwróciło się z prośbą o opinię do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Niemniej jednak, zdaniem Państwowego Instytutu Weterynaryjnego — Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach budowa ogrodzenia spełniającego odpowiednie wymogi wzdłuż rzeki Bug jest nierealna.
Ponadto Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz organy Inspekcji Weterynaryjnej prowadzą ustawiczne działania informacyjne, mające na celu podniesienie świadomości w zakresie zagrożeń jakie niesie ze sobą ASF.
Kampania informacyjna prowadzona jest w skali całego kraju. Skierowana jest ona do hodowców zwierząt, myśliwych, lekarzy weterynarii wolnej praktyki, a jej podstawowym celem jest przekazanie informacji o chorobie i o drogach szerzenia się wirusa ASF oraz uświadamianie o bezwzględnej konieczności przestrzegania zasad bioasekuracji.
Podsumowując, Ministerstwo i podległe mu służby są świadome niekorzystnej sytuacji epizootycznej odnośnie ASF w krajach trzecich graniczących z Polską i wynikającego z tego ryzyka, jak również trudnej sytuacji na rynku mięsa wieprzowego wynikającej z nałożonych restrykcji i ograniczeń. Ponadto podkreślono, że podejmowane są wszelkie działania mające na celu zminimalizowanie skutków obecnej sytuacji oraz niedopuszczenie do przeniesienia się wirusa ASF z innych państw, jak również poprawy sytuacji epizootycznej na terytorium Polski.
KRIR
