W dniach 20-22 sierpnia 2018 r. w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich odbył się wyjazd studyjny do Czech pod nazwą: „Innowacyjne wdrożenia oraz doświadczenia w organizacji grup operacyjnych wśród Czeskich sąsiadów”. Uczestnikami tego wyjazdu byli przedstawiciele Lokalnej Grupy Działania w Kraśniku, rolników, doradców rolnych, Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, Instytutu Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa PIB oraz firm działających na rzecz rolnictwa. Lubelską Izbę Rolniczą reprezentowali pracownicy Małgorzata Karasek oraz Artur Sobich.
W Republice Czeskiej mieliśmy okazję zapoznać się z zasadami funkcjonowania rolnictwa oraz doświadczeniami we wdrażaniu innowacji na terenie naszych sąsiadów. W Czechach jest inny model funkcjonowania rolnictwa niż w Polsce. Czechy dominują wśród wszystkich państw członkowskich UE w zakresie największej średniej wielkości gospodarstw rolnych, gdzie w roku 2013 wyniosła ona 133 hektary. Rolnictwo Czech cechuje dosyć wysoka towarowość jak również duży stopień mechanizacji i chemizacji. Użytki rolne zajmują 54% powierzchni w kraju, w tym 3/4 to grunty orne. Uprawia się głównie zboża w tym pszenicę i jęczmień, buraki cukrowe, ziemniaki, chmiel, rośliny pastewne, warzywa i owoce; hoduje się trzodę chlewną, bydło, drób. Regionami o największym znaczeniu dla rolnictwa jest Nizina Połabska oraz doliny rzeki Morawy i Dyji.
Pierwszego dnia naszego pobytu odbyło się spotkanie z brokerem Martinem Mistrem – doradcą pomagającym firmom uzyskać wnioski dotacyjne. Okazuje się, że w Czechach jest trzydziestu takich brokerów powołanych przez Ministerstwo Rolnictwa. W Republice Czeskiej w ramach współpracy w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich zostało przygotowane sześć rodzajów środków tj. min. wsparcie grup operacyjnych EPI, wsparcie rozwoju nowych produktów w zakresie rolnictwa i przetwórstwa, dzielenie się parkiem maszyn oraz współpraca pomiędzy rolnikiem a przetwórcą w celu tworzenia krótkich łańcuchów dostaw. Czesi tak jak Polska uczą się współpracy. Nie posiadają szerokich doświadczeń, dlatego też założyli, że do roku 2021 utworzonych zostanie dwadzieścia grup operacyjnych. Polska zaś do roku 2021 powinna mieć takich grup 105. W Czechach obecnie funkcjonuje dziewięć grup operacyjnych, które rozpoczęły już współpracę. Pan Martin Mistr utworzył dwie takie grupy operacyjne w skład których wchodzą rolnicy, sprzedawcy techniki, oraz instytuty. Odpowiedzialność finansowa za projekt grupy operacyjnej spoczywa jednak na rolnikach składających wnioski inwestycyjne, a więc jest to inne rozwiązanie niż obowiązujące w Polsce, gdzie za projekt odpowiedzialni są wszyscy członkowie grupy. Projekty grup operacyjnych jakie zostały opracowane w Czechach to min. rolnictwo precyzyjne, budowa stacji meteorologicznej i prognozowanie pogody, erozja gleb. Czeskie rolnictwo w zakresie współpracy boryka się z pewnymi problemami tj. brak wsparcia finansowego dla prywatnych doradców, słaba koordynacja ,brak zaufania na poziomie rolników, ale jak zapowiedział broker czeski jeśli programy te będą nadal trwały to na pewno w przyszłości Czesi nauczą się współpracy.
W trakcie naszego pobytu byliśmy na kilku farmach położonych w północnej części Czech, zajmujących się zarówno produkcją roślinną i zwierzęcą o powierzchni użytków rolnych średnio ok 2000-3000 ha. Pierwsza farma, którą wizytowaliśmy to farma czesko holenderska Všestary. Firma ta zajmująca się głównie produkcją roślinną min. cebuli oraz zwierzęcą – produkcja mleka i hodowla bydła rasy holsztyńskiej. Pierwotnie w gospodarstwie tym było 60 krów mlecznych, obecnie jest 170, a docelowo planowane jest 220 sztuk krów mlecznych. Farma ta swoją działalność w zakresie wydajności mleka rozpoczynała od poziomu 10.000 litrów mleka. Obecnie wydajność ta wynosi 10 200 litrów. Cielęta po dwóch godzinach od momentu urodzenia przechodzą do specjalnie wydzielonych budek gdzie przebywają około miesiąca, po czym są grupowane od najmłodszych do najstarszych. Farma Všestary prowadzi też własny park maszyn rolniczych. Znajduje się tam również punkt sprzedaży traktorów i innych maszyn rolniczych oraz punkt usługowy w zakresie różnego rodzaju napraw maszyn rolniczych.
Mieliśmy okazję być również na farmie Mžany. Farma ta jest spółką akcyjną posiadającą 1800 ha, gdzie 1700 ha stanowią grunty orne, pozostałe 100 ha to łąki. Główna produkcja to zboża tj. pszenica, jęczmień, rzepak, burak cukrowy. Gospodarstwo to zajmuje się również hodowlą bydła czeskiej rasy pstrokatej w celach pozyskiwania mleka i mięsa. Ogólna ilość bydła to 1600 sztuk, gdzie krowy mleczne stanowią ilościowo 625 sztuk. Wydajność produkcji mleka wynosi 8100 litrów, powyżej 4% tłuszczu i 3,6% białka.
Kolejnym naszym punktem programu było zwiedzanie farmy w miejscowości Lhota, w której mieliśmy okazję zobaczyć stację biogazu, gdzie do produkcji biogazu wykorzystuje się obornik. Uzyskany substrat w wyniku fermentacji wykorzystywany jest jako nawóz na polach uprawnych oraz jako alternatywna ściółka dla zwierząt gospodarskich. Wytworzona energia w biogazowni dostarczana jest do sieci energetycznej ale także wykorzystywana jest w gospodarstwie do suszenia ziarna w silosach oraz suszenia lucerny przeznaczonej dla zwierząt gospodarskich. Farma ta zajmuje się także odchowem byków rasy belgijskiej biało - niebieskiej oraz hodowlą trzody chlewnej.
Ostatnią farmą wizytowaną przez nas była firma Chýšť, której właścicielami jest 380 członków posiadających w tej farmie własny majątek. Farma posiada 2800 ha. Pracuje w niej około 60 osób. Produkcja roślinna to głównie zboża, kukurydza, buraki cukrowe i uprawy paszowe. Produkcja zwierzęca w gospodarstwie zorientowana jest głownie na produkcję mleka. Gospodarstwo posiada 1800 sztuk bydła w tym 510 krów mlecznych, 100 krów na produkcję do wykarmiania. Gospodarstwo planuje inwestycję związaną z zakupem automatycznych podajników do pojenia i karmienia cieląt. W firmie Chýšť do usuwania odchodów zwierząt zastosowano mechaniczny przenośniki typu delta. Odchody zwierząt są zgarniane do specjalnych zbiorników i po odpowiednim przerobieniu trafiają w formie świeżego separatu gnojowicy bydlęcej, który wykorzystywany jest w tym gospodarstwie do ścielenia legowisk.
Nasz wyjazd sfinansowany został ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020".
Małgorzata Karasek
