W dniu 6 grudnia 2017 roku w Sekretariacie Copa-Cogeca w Brukseli odbyło się kolejne posiedzenie grupy roboczej „Badania i innowacje”. Z ramienia Krajowej Rady Izb Rolniczych w posiedzeniu wziął udział Waldemar Banach, Dyrektor Biura Lubelskiej Izby Rolniczej. Podczas posiedzenia eksperci wysłuchali sprawozdania ze szczytu Agri-Innovation, które odbyło się w Lizbonie w dniach 11-12 października 2017 roku. Informacje w tym zakresie przedstawił Valentin Opfermann.
Następnie Daniel Rossi zapoznał uczestników spotkania z wynikami konferencji, która odbyła w dniu 16 października 2017 roku w Brukseli w zakresie badań naukowych i innowacji z korzyścią dla FOOD 2030. Program FOOD 2030 stanowi aktualną odpowiedź polityczną UE na badania i innowacje w związku z ostatnimi zmianami polityki międzynarodowej, w tym zobowiązaniami w zakresie zrównoważonego rozwoju. Stanowi istotną platformę dialogu, która ma na celu wykorzystanie spójnych ram polityki badań i innowacji w zakresie bezpieczeństwa żywności i żywienia. Konferencja była ważnym krokiem w kierunku zwiększenia przyszłych inwestycji w badania naukowe i innowacje. Jej celem było m.in. wspieranie przełomowych odkryć w zakresie żywienia i systemów żywnościowych, tworzenia rynków i otwartej innowacji, otwartej nauki i zaangażowania wielu podmiotów, budowy potencjału i umiejętności oraz wzmocnienie globalnej współpracy na rzecz lepszego dostosowania polityki badawczej. Celem omawianego programu FOOD 2030 jest zbadanie, co jest potrzebne do transformacji i przyszłej odporności naszych systemów żywnościowych, aby były zrównoważone, różnorodne, odpowiedzialne i wydajne w zapewnianiu dostępnej, zdrowej i zrównoważonej żywności. Ponadto FOOD 2030 ma za zadanie zbadanie, w jaki sposób można zwiększyć skalę badań i systemów innowacji, aby lepiej przyczynić się do realizacji powyższych priorytetów w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego i żywieniowego. Koncepcja ds. żywienia i łańcucha żywności stanowi systemowe podejście do żywności, jej ambicją jest stworzenie programu roboczego na lata 2021-2028, zbadanie potrzeb w zakresie zdrowej żywności, gospodarki w obiegu zamkniętym, zrównoważonego rozwoju (zarządzanie wodą, glebą). Zdaniem Pana Daniela Rossi rozbudowanie systemu, nadmierne skoncentrowanie się na konsumencie może spowodować zmniejszenie roli rolników w łańcuchu żywności. Uczestnicy spotkania podkreślili, że kluczowym elementem z punktu widzenia rolników i spółdzielni jest dostęp do internetu szerokopasmowego, aby mogli w pełni korzystać z nowych technologii, takich jak inteligentne rolnictwo.
W trakcie obrad przedstawiono prezentacje projektów Horyzontu 2020 w tym:
- Projekt SMART- AKIS: the UE Smart Farming Thematic Network - dotyczący sieci tematycznej inteligentnej produkcji, w tym automatyzacji, komputeryzacji. W projekt realizowany od 2016 roku zaangażowanych jest 13 krajów UE (m.in. Niemcy, Grecja, Holandia, Serbia, Turcja). Całość prac projektu służy wypracowaniu zaleceń, przykładów najlepszych rozwiązań dla rolników w zakresie konserwacji gleb, zarzadzania gospodarką wodną. Wyniki prowadzonych badań są zatwierdzane przez program i wdrażane w praktyce przez rolników. W ramach projektu organizowane są bezpośrednio warsztaty i pokazy praktyczne dla rolników, które wskazują i potwierdzają rzeczywiste potrzeby rolników. Więcej informacji o projekcie można uzyskać na stronie internetowej projektu,
- Projekt AGRI FOR VALOR – koordynowany przez Instytut Naukowy w Niemczech, we współpracy z Uniwersytetem Rolniczym z Belgii. W projekcie biorą udział ponadto partnerzy z Irlandii, Węgier, Hiszpanii. Celem projektu jest nawiązanie kontaktu z przedstawicielami różnych sektorów produkcji rolniczej oraz wykorzystanie produktów ubocznych z różnego rodzaju tej gałęzi produkcji. Każde z tych państw posiada określony potencjał. W przypadku Węgier jest to słoma, serwatka, Irlandii – trawa, sektor leśny, gnojowica, Hiszpanii- produkty uboczne z produkcji oliwy z oliwek. Produkty uboczne wykorzystywane są m.in. do produkcji biogazu, nawozów organicznych, w przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym. W ramach projektu utworzono grupy partnerskie wykorzystując fakt, że w regionach tych potrzeby i bariery rozwoju są bardzo zbliżone. Stworzono 5 grup operacyjnych EPI-AGRI ( trzy w Irlandii, po jednej w Hiszpanii i na Węgrzech). Zorganizowane zostały dwie misje pomiędzy uczestnikami projektu, dokonana została analiza finansów projektu, ponadto wyposażono rolników w zestaw narzędzi informatycznych. Posumowanie projektu zaplanowano na lipiec 2018 poprzez zorganizowanie konferencji w siedzibie Copa-Cogeca w Brukseli.
W dalszej części posiedzenia Pan Daniel Rossi oraz Valentin Opfermann dokonali szczegółowego przeglądu programu prac Horyzont 2020 na lata 2018-2020, przedstawiając poszczególne pakiety robocze wraz z ich terminami i budżetem.
Kolejnym bardzo ważnym elementem posiedzenia była dyskusja na temat wdrażania programu. Podczas dyskusji z ekspertami grupy roboczej omówiono temat udziału rolników w programach i konsorcjach projektów Horyzont 2020 zwracając szczególną uwagę na kwestię Europejskiego Programu ds. Badań i Innowacji (FP9), znaczenie badań naukowych i innowacji dla przyszłości WPR. Zwrócono szczególną uwagę, iż przy realizacji projektów bardzo ważna jest ich analiza finansowa. Zdaniem uczestników organizacje rolnicze powinny mieć kluczową rolę w ocenie projektu. Istotnym problemem jest kwestia przekazywania wiedzy dla rolników. W prowadzonej dyskusji przedstawiciel Krajowej Rady Izb Rolniczych Waldemar Banach zwrócił uwagę, że głównym celem projektu poza wprowadzeniem innowacji w sektorze rolnictwa powinien być czynny udział rolnika w projekcie. Projekt bez udziału rolnika nie oddaje w pełni kluczowej roli projektu w zakresie realizacji i zaspokojenia rzeczywistych potrzeb rolnika. To on i jego bezpośredni udział w pracach już na etapie analizy potrzeb, a następnie wdrażania wypracowanych rozwiązań innowacyjnych projektu na podstawie naukowych badań oddają w pełni istotę i sens programu.
Przedstawiciel Lubelskiej Izby Rolniczej zwrócił ponadto uwagę na bardzo duży potencjał naukowy regionu w zakresie sektora rolnictwa (liczne instytuty naukowe w Puławach, wyższe uczelnie rolnicze na terenie Lubelszczyzny), co daje duże szanse na realizację nowych projekty, a przez to lepsze wykorzystanie środków z programu Horyzont 2020. Wskazał na przykłady już realizowanych projektów współpracy tych instytucji z Lubelską Izbą Rolniczą, podkreślając potrzebę realizacji wielopodmiotowej projektów z koniecznym udziałem rolników. Być może udział rolników powinien być niezbędny do uzyskania środków na realizacje projektu. Była to odpowiedź na na głos w dyskusji mówiący o niewielkim zaangażowaniu krajów Europy Środkowej i Wschodniej we wdrażaniu programu Horyzont 2020.
W ramach posiedzenia wskazano ponadto na konieczność zmiany w zakresie zwiększenia czasu od daty ogłoszenia i publikacji na temat realizowanych projektów do daty jego oceny. Zbyt krótki przedział czasowy może wpłynąć na jakość i rzetelność oceny składnych projektów przez ekspertów. Poddano dyskusji i na jej podstawie stwierdzono, że korzystniejszym rozwiązaniem jest realizacja projektów dwuetapowych, wybór większej ilości mniejszych projektów w miejsce jednego dużego wykorzystującego całość środków finansowych.
Na zakończenie posiedzenia Przewodniczący grupy roboczej „ Badania i innowacje” po raz kolejny prosił o regularne odwiedzanie sekcji „Badania” w serwisie AGRI – INFO, gdzie znajdują się aktualne dokumenty i materiały.
Waldemar Banach
Dyrektor Biura
Lubelskiej Izby Rolniczej
